«گوهرشناسى‏» کار هر کس نیست. شناخت «عمل مخلصانه‏»، واقعادشوار است.
امام صادق‏علیه السلام یکى از نشانه‏ها و معیارهاى آن را چنین بیان فرموده‏است:
«عمل خالص، آن است که نخواهى جز خدا، کسى تو را بر آن بستاید».
گاهى درسویداى درونت،در اعماق دلت،نیت و انگیزه‏اى است که‏خودت هم به سختى متوجه آن مى‏شوى.
همان نیت پنهان، گاهى عمل را تباه مى‏سازد و خرمن را به آتش‏مى‏کشد.انسان‏هاى وارسته، چنان روح بلندى دارند که جز «تقرب به خدا»عامل دیگرى آنان را به کار، به ویژه کارهاى عبادى و صالحات، برنمى‏انگیزد.«گداى کوى تو، از هشت‏خلد، مستغنى است. اسیر قید تو، از هر دو عالم، آزاد است‏»..
آیا عارف‏تر وعاشق‏تراز«على‏» مى‏شناسى؟ اخلاص و راه و رسم‏بندگى هم باید از این امام عاشقان آموخت.
عبادت،براى رسیدن به نعمت‏هاى بهشت،عبادت تاجران سوداگراست وامید عطا و ثواب داشتن، دکاندارى است و عبادت به خاطر دورى ازآتش، کار بردگان ترسو است.
این است عبادت عارفان عاشق. این همان است که على‏علیه السلام فرمود: «کسانى خداوند را نه بدان امید، و نه روى این ترس، بلکه از روى سپاس‏و شکر پرستیدند که این عبادت آزادگان است‏». .
خالص کردن عبادت، کار اولیاء خداست. به یاد آوریم، روزى را که خداوند خواهد فرمود:
«من، تو را بودم. تو که را بودى؟...».
چه کمیاب است «گوهر اخلاص‏»! و چه فراوان است کالاهاى «ریایى‏» در بازار اعمال!
وقتى مزد و پاداش را خدا مى‏دهد، چرا کار براى دیگران؟ تصفیه کردن «عمل‏» از انگیزه‏هاى غیرالهى، کارى دشوار است ، ولى‏لازم و کارساز. بدون آن، چه امیدى به اجر خدایى؟
دیده‏اى که بعضى «انفاق‏» مى‏کنند، تا سخاوتمند به شمار آیند، «نماز»مى‏خوانند، تا آدم خوبى شناخته شوند، به جبهه میروند،تا انقلابى به شمارآیند، به نیازمندان، سیلزدگان و صندوق‏هاى امداد، کمک مى‏کنند، تاکسب اعتبار کنند، مى‏نویسند، تا مشهور شوند، درس مى‏خوانند، تا دانش ومعلومات خود را به رخ این و آن بکشند. صد تاى اینها به یک قاز نمى‏ارزد. آیا دوست دارى به خاطر «کار نیک‏»، ستایشت کنند؟
آیا واقعا براى تو مهم است که بدانند فلان کار شایسته را انجام داده‏اى،یا چندان فرقى نمى‏کند؟!
رد پاى «ریا» را که ظریف‏تر از اثر پاى مورچه بر سنگى سخت در شبى‏تاریک است، همین جاها مى‏توان پیدا کرد. اینجاست که آدم مى‏فهمد«اخلاص‏»، واقعا یک گوهر کمیاب است و ارزنده.
آیا تو حاضرى از بازار، یک «کالاى معیوب‏» و «جنس خراب‏» رابخرى؟ کارهاى ریایى، همان اجناس خراب است. خدا که مشترى اعمال ماست، جز «متاع خوب‏» نمى‏خرد. پس...چرا ریا؟

چه بخواهى و چه نخواهى

چه بخواهى و چه نخواهى، روزگار با بد و خوبش مى‏گذرد امروز حادثه‏اى پیش مى‏آید که تو را دلخوش مى‏کند، فردا واقعه‏اى اتفاق مى‏افتد و نگرانت مى‏کند; مهم این است که در این دلخوشى و نگرانى به بیهودگى کشیده نشوى و دچار غفلت نگردى .  اگر حواست جمع باشد از روزگار درسهاى خوبى مى‏توانى بگیرى . مثلا بسیارى از اسرار نهان با گذشت زمان بر تو آشکار مى‏شود، پرده‏ها برمى‏افتد، چهره زشت ‏باطل نمایان مى‏شود و حق نیز چون آینه شفاف و روشن جلوه مى‏کند از سوى دیگر روزگار چون معلمى است که به آرامى درس سودمند تجربه مى‏آموزد، عبرتهایى نشانت مى‏دهد و پندهایى در گوشت مى‏خواند که در هیچ مکتب و مدرسه و دانشگاهى نمى‏توانى مانند آن را بیابى.

 با روزگار نباید از در دشمنى و ستیز وارد شد که اگر چنین کنى او نیز با تو دشمنى خواهد کرد و البته در نبرد با قوانین و سنتهاى روزگار هر چقدر هم که تو توانا و نیرومند باشى، شکست‏خواهى خورد. یادت باشد از تحولات و دگرگونیهاى زمان دچار شگفتى نشوى چون طبیعت زمانه همین .تغییر و دگرگونى است و آن چنان سریع و همه‏جانبه و همه‏گیر این تحولات اتفاق مى‏افتد که هیچ  کس از آن در امان نمى‏ماند.

از درسهاى دیگر روزگار،این است که هر که عالم به مقتضیات زمان خود باشد هرگز مورد هجوم اشتباهات قرار نمى‏گیرد; از این رو انسان عاقل موظف است زمان خود را بشناسد و به وظایف خویش توجه کند . . فراموش نکن که شباهت اخلاقى مردم به محیط اجتماعى و مقتضیات زمان خودشان، بیشتر از شباهت‏به صفات خانوادگى و خلقیات پدران آنهاست .امام على (ع) در نهایت روشن‏بینى و دقت‏نظر فرموده‏اند:آداب و رسوم زمان خودتان را با زور و فشار به فرزندان خویش تحمیل نکنید; زیرا آنان برای زمانى غیر از زمان شما آفریده شده اند .

دوستی خدا با جوانان

پروردگار عالمیان تمام بندگان خود را دوست مى ‎ دارد و نشانه ‎ هاى فراوانى از این دوستى پایدار در قرآن مجید به چشم مى ‎ خورد. قرآن با بیان این که خداوند محسنین و توابین و متطهرین و متقین و صابرین و متوکلین و مقسطین و مطهرین را دوست مى ‎ دارد، این حقیقت را به خوبى روشن کرده است. اما در عین حال نسبت به جوانان، به خاطر جایگاه خاصى که در نظام عالم هستى دارند، دوستى و علاقه دیگرى دارد . 
خداوند جوانان را به خاطر جوانى دوست داشته و احترام مى ‎ کند. محمد بن سلیمان از پدرش نقل کرده که در خدمت امام صادق ـ علیه السلام ـ بودم که ابوبصیر وارد شد، در حالى که نفسهاى عمیقى میکشید  . همین که در جاى قرار گرفت، امام به او فرمود: علّت این نفس بلند و عمیقى که مى‎ کشى چیست؟ گفت: اى فرزند رسول خدا، سن من بالا رفته و استخوان ‎ هایم کوبیده گشته و مرگم فرا رسیده و این در حالى است که نمیدانم سرنوشت آخرتم چگونه خواهدشد.امام فرمود: اى ابا محمد تو نیزکه چنین میگویی؟ گفت : فدایت شوم، چرا چنین نگویم .   امام فرمود: اى ابا محمد، آیا نمى ‎ دانى که خداوند متعال جوانان شما را اکرام میکند و از بزرگسالان شرم و حیا میکند؟   گفت: فدایت شوم، چگونه خدا جوانان را اکرام کرده و از بزرگسالان و پیرمردان شرم میکند؟ حضرت فرمود: خداوند جوانان را به احترام جوانى عذاب نخواهد کرد و از پیرمردان شرم نموده، آن ‎ ها را حسابرسى نمى ‎ کند . از این رو است که خداوند تمام پیامبران را در جوانى به پیامبرى برانگیخت و به خاطر همین دوستى است که تمام بهشتیان جوان  خواهند بود و قرآن در روز محشر به صورت جوانى نشان داده مى ‎ شود  و به همین جهت است که اصحاب کهف با این که بزرگسال بودند، امّا قرآن آنان را جوان خطاب کرد  و امام زمان (عج) نیز در چهره یک جوان ظاهر مى ‎ گردد  و یارانش همه جوان هستند^] و سرانجام ملک الموت در چهره جوانى سفید روى خواهد آمد .  آری، این کمال بى ‎ انصافى است که جوان بداند خداوند چه قدر او را دوست دارد به او مهر و محبت مى ‎ ورزد، اما او با گناه در محضر خالق خود، راه دوستى متقابل را بر خود ببندد .